दिव्येश्वर साह ६ फिट, ६ इन्च अग्ला छन् । नेपाली बास्केटबलमा उनी सबैभन्दा अग्ला खेलाडी हुन् । नेपालले पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय बास्केटबल प्रतियोगिता (साबा च्याम्पियनसिप) खेलेको करिब डेढ दशकपछि दिभ्वेश्वर सबैभन्दा अग्ला खेलाडीको रुपमा अगाडी आएका हुन् । उनी आफै र बास्केटबललाई गम्भिर रुपले लिने देश हुने हो भने उनको दायरा नेपालमा मात्रै सिमित हुदैन ।
नेपालले घरेलु कोर्टमै १३ औं दक्षिण एसियाली खेलकुद अन्तर्गत फुल कोर्ट बास्केटबलमा सेमिफाइनलसम्मको यात्रा तय गर्दा दिव्येश्वर प्रतियोगिताकै कान्छा मध्येका एक खेलाडी थिए । १९ बर्षिय उनी नेपाली सिनियर बास्केटबल टोलीका लागि दोश्रो अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेलिरहेका थिए ।
नेपाल बास्केटबल लिगको पहिलो सिजनमा सहभागिता जनाएपछि दिव्येश्वरले पहिलो पटक नेपालका लागि जुन २०१८ मा बङ्गलादेशमा सम्पन्न फिबा एसिया कप २०२१ को साबा प्रि–क्वालिफायर्समा खेलेका थिए । नेपाली सिनियर टोलीले आफ्नो बास्केटबल इतिहासमा अहिलेसम्मकै खराब प्रदर्शन त्यही प्रतियोगितामा गरेको थियो ।
नेपाली बास्केटबलमा पुस्ता हस्तान्तरण हुदै गर्दा केही नयाँ अनुहार समेटिएको नेपाली टोलीले एक खेल पनि जित्न सकेको थिएन । भारत अनुपस्थित रहेको स्थितिमा नेपाललाई बङ्गलादेशमा पहिलो स्थान हासिल गर्दै अर्को चरणको क्वालिफायरमा स्थान बनाउदै सबैभन्दा कठिन प्रतियोगिता खेल्ने अवसर थियो तर गुमाउन पुग्यो । नेपाल माल्दिभ्स र भुटानसँग समेत हार्न पुग्यो ।
यसै बर्ष नेपालमा भएको सागमा दिव्येश्वरले सिनियर टोलीका लागि दोश्रो ठूलो प्रतियोगिता खेले तर अनुभवको कमी कारण उनी फस्र्ट फाइभमा अटाएनन् । यद्दपी उनको प्रदर्शन भने सुधारिएको थियो । यही फेब्रुवरी १ मा स्पोर्ट फर द वल्र्ड नामक अन्तर्राष्ट्रिय च्यारिटी संस्थाले बिश्वमा ख्याति कमाएका डंकर (बास्केटलको रिँगमा झुण्डिएर बिभिन्न तरिकाले स्कोर गर्ने) मार्कि स्मिथलाई नेपाल ल्याएको थियो ।
नेपाली घरेलु बास्केटबलमा डंक बिरलै देखिने गर्छ । बास्केटबल फर द वल्र्ड नाम दिइएको उक्त कार्यक्रममा स्मिथको डंक प्रदर्शनीले निकै सानो रहेको नेपाली बास्केटबल बृत्तलाई भरपुर मनोरञ्जन दिएको थियो । स्मिथको बिभिन्न डंक हान्ने तरिकाले सबैलाई मोहित त गर्यो नै, उनको भिडियोहरुमा पनि राम्रै भ्युज आएको थियो ।
त्यही दिन कभर्ड हलमा दिव्येश्वरले पनि आफ्नो डंक हान्ने कौशल देखाए । चार बर्षअघि मात्र बास्केटबल खेल्न शुरु गरेका दिव्येश्वर अहिले मज्जाले डिफेन्स चिर्न सक्छन् । प्रदर्शनी खेलमा उनले बल ड्राइभ गर्दै डंक हानेका थिए । यो नेपाली बास्केटबलको लागि राम्रो संकेत हो ।
एक समय निकै नै दुब्ला रहेका दिव्येश्वरको ज्यान अहिले बास्केटबल खेलाडीका लागि चाहिए जत्तिकै बनेको छ । उचाई त उनीसँग पहिले देखि थियो नै । प्रशस्त प्रशिक्षण र खेल्ने मौका मिल्ने हो भने उनी केही समयमै नेपाली बास्केटबलका उत्कृष्ट खेलाडी बन्न सक्छन् ।
दक्षिण एसियाको सानो दायरा नाघ्नका लागि नेपाललाई दुई तीन वटा अरु दिव्येश्वर चाहिन्छ । नेपाली राष्ट्रिय बास्केटबलमा उनको कदका खेलाडी हुन नसक्नु नै मुख्य समस्या हो । “हामीले अहिले सानो कदका कुनै पनि खेलाडी राखिरहेका छैनौं । अहिले टिममा रहेका होचो कदका खेलाडीलाई पनि अब फाल्दैछौं,” नेपालमा स्वर्ण पदक जितेका भारतीय बास्केटबल टिमका सर्बियन प्रशिक्षक भेसेलिन माटिचले विस्पोर्टजलाई भनेका थिए ।
माटिचले इरानलाई सन् २०१० मा चिनमा भएको एसियन गेम्सको बास्केटबलमा कास्य पदक जिताएका थिए । उनीलाई थाहा छ बास्केटबलमा कुन स्तरको खेलाडी आवश्यक छ । नेपालमा दिव्येश्वरको कद काठीको खेलाडी उत्पादन गर्ने दायित्व नेपाल बास्केटबल संघ (नेबा) कै हो । तर अहिले रहेका एक मात्र दिव्येश्वर पनि नेपालमा बस्दैनन् ।
“किन बस्ने ?”
यो दिव्येश्वरसँगै बास्केटबलमा लागेका सबै खेलाडी र उनीहरुको परिवारमा उठ्ने गरेको प्रश्न हो । नेपाली बास्केटबल खेलाडीको संख्या अहिले स्वदेश भन्दा बिदेशमा धेरै छ । कति खेलाडी बिदेश पलायन भएका छन् यसको तथ्यांक राख्न पनि सकिदैन ।
दिव्येश्वर उच्च शिक्षाका लागि देहरादुनको उत्तराखण्ड टेक्निकल युनिभर्सिटी आबद्ध टुलास इस्टिच्युटमा इन्जिनियरिङ्ग गर्दै छन् । नेपाली बास्केटबलबाट टाढा हुन नसकेर नै उनी नजिक छन् । “मैले यो कलेज रोजेको कारण नै यहा बास्केटबल खेलाडी राम्रो हुने भएर हो । नेपालमा मेरो उचाइको खेलाडी छैनन । यहा खेल्दा मैले राम्रै प्रतिस्पर्धा पाउने गर्छु,” दिव्येश्वर भन्छन् ।
पहिलो संस्करणको नेपाल बास्केटबल लिग किर्तिपुर बास्केटबल टिमबाट खेलेका दिव्येश्वर दोश्रो संस्करण पनि खेल्न चाहन्थे तर कलेजले बिदा स्किृत नगरेपछि उनी आउन सकेनन् । बिल मक्यामन प्रशिक्षक रहदा नेपाली टोलीले उनलाई सागका लागि बोलायो । उनी उपस्थित भए र खेले पनि । उनलाई यसको महत्व राम्रोसँग थाहा छ ।
“नेपालको लागि खेल्नु निकै गर्वको कुरा हो । म यो सधै होस भन्ने चाहन्छु । तर बास्केटबलमा लागेर मात्रै केही हुदैन । मलाई थाहा छैन बास्केटबलमा लागेर के हुन्छ ? बास्केटबल मात्र होइन नेपालमा खेलकुदमा लागेर केही हुदैन । क्रिकेटमा केही राम्रो भएको छ तर यो सधै नरहन पनि सक्छ,” ९ बर्ष अघि परिवारसँगै जनकपुरबाट आएपछि जेम्स स्कुलमा प्लस टु पढ्दा बास्केटबल सिकेका दिव्येश्वरले भने ।
अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा नेपाली जर्सी लगाउदै खेल्ने दिव्येश्वरको चाहना असिमित छ । तर उनले चाहेर मात्र हुदैन । उनको चाहना बिपरित नेपाल बास्केटबल संघ छ । झण्डै १४ बर्ष नेपाल बास्केटबल संघको अध्यक्ष रहेका लामा टेन्डी शेर्पा लामै समयदेखि अस्वस्थ छन् । नेपाली बास्केटबल यसअघि नै अस्वस्थ थियो । खेलाडीलाई बिदेशीन बाट रोक्न नसक्नु संघ मात्र नभएर सरकारको पनि लाचारी हो ।
अहिले टेन्डीको अनुपस्थितिमा संघ हेरिरहेका महासचिव नरेन्द्र थापाले अबको कार्यक्रम भन्दा नै स्पष्ट हुन्छ नेपालमा कसरी बास्केटबल चलिरहेका छ । “हामीलाई फिबा एसियाले अब यो कार्यक्रम गर्नुपर्छ भनेको छ,” नेपाल बास्केटबल लिगको दोश्रो संस्करणका दौरान भारतमा फिबा एसियाको बैठकमा सहभागी भएर आएपछि थापाले भनेका थिए । संघको कार्यक्रम के हुन्छ उनीसँग यसको जवाफ छैन ।
नेपाल बास्केटबल लिग आफै पनि संघको कार्यक्रमा होइन । तर नेपाली बास्केटबल खेलाडीको लागि एक मात्र उत्साहजनक कार्यक्रम यही एउटा हो । भर्खरै नेबाले अण्डर १८ राष्ट्रिय प्रतियोगिता गर्यो । तर त्यो समयको माग थियो । संघलाई यसै बर्ष हुने साबा अण्डर १८ च्याम्पियनसिपको लागि खेलाडी चयन गर्नु थियो । त्यही कारण राष्ट्रिय प्रतियोगिता आयोजना गर्नु पर्यो ।
कुनै समय नेबाले ट्यालेन्ट हन्टको आयोजन गथ्र्यो । त्यही ट्यालेन्ट हन्टबाट दिव्येश्वर आएका हुन् । अहिले त्यो कार्यक्रम पनि बन्द भइसकेको छ ।
नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) ले नेपाली राष्ट्रिय महिला टोलीको मासिक तलबमा भारी वृद्धि गरेको छ । क्यानको हालै बसेको बोर्ड बैठकले महिला खेलाडीहरुको तबल बढाउने निर्णय लिएको हो । क्यानका कार्यवाहक सचिव प्रशान्त बिक्रम मल्लले सेन्ट्रल कन्ट्रयाक्टमा रहेका नेपाली राष्ट्रिय महिला क्रिकेट टोलीका सदस्यहरुको तलबमा वृद्धि भएको पुष्टि गरेका छन् ।
मल्लका अनुसार क्यानले ग्रेड ए र बि का खेलाडीहरुको तलब समान ६-६ हजारले तथा ग्रेड सि का खेलाडीहरुको तलब पाँच हजारले बढाउने भएको छ । यस अघि ए ग्रेडका खेलाडीहरुले १५ हजार मासिक तलब बुझ्दै आएकोमा अब उनीहरुले २१ हजार बुझ्ने छन् भने १२ हजार थाप्दै आएका बि ग्रेडका खेलाडीहरुले १८ हजार थाप्ने छन् । त्यस्तै सि ग्रेडका खेलाडीहरुको तलब १० हजारबाट १५ हजार पुगेको छ ।
यस्तै क्यानले पुरुष खेलाडीहरुको तलब पनि बढाउन लागेको मल्लले बताए ।
नेपाली राष्ट्रिय महिला टोलीले पहिलो पटक आफ्नो घरेलु मैदानमा ट्वान्टी ट्वान्टी शृंखला खेल्न लागेको हो । यस अघि नेपालले गत नोभेम्बरमा कतार भ्रमण गर्दै पहिलो पटक ट्वान्टी ट्वान्टी अन्तर्राष्ट्रिय शृंखला खेलेको थियो । घरेलु टोली विरुद्धको तीन खेलको शृंखलामा नेपालले क्लिन स्विप गरेको थियो ।
नेपालले आफ्नै घरेलु मैदानमा ट्वान्टी ट्वान्टी अन्तर्राष्ट्रिय खेल पछिल्लो पटक सन् २०१९ को अन्त्यमा आयोजना भएको दक्षिण एसियाली खेलकुद साग अन्तर्गत क्रिकेटमा खेलेको थियो ।
नेपाल र युगान्डा बीचको पाँच खेलको शृंखला अन्तर्गतको पहिलो खेल आज हुनेछ भने भोलि जेठ ३ मा दोश्रो खेल आयोजना हुनेछ । एक दिनको विश्राम पछि लगातार तीन खेल आयोजना हुने तालिका रहेको छ ।
लखनउ सुपर जायन्ट्स माथि २४ रनको फराकिलो जित निकाल्दै राजस्थान रोयल्स जारी इन्डियन प्रिमियर लिग (आईपीएल) को अंक तालिकाको दोश्रो स्थानमा उक्लिएको छ ।
समान १३-१३ खेल खेलेका राजस्थान र लखनउको समान १६-१६अंक रहे पनि नेट रन रेटका आधारमा राजस्थान अंक तालिकाको दोश्रो स्थानमा तथा लखनउ तेश्रो स्थानमा छन् । लगातार दुई खेलमा पराजित हुँदा लखनउले प्लेअफमा पुग्नका लागि अन्तिम खेल सम्म कुर्न पर्ने भएको छ भने आजको जितले राजस्थानले पनि प्लेअफको सम्भावना कायमै राखेको छ ।
यस सिजन गुजरात पहिलो स्थानमा रहँदै प्लेअफमा पुग्ने पक्का भएको छ भने अझै पनि चेन्नाई र मुम्बई बाहेक बाँकी सात टोलीको प्लेअफको आशा जीवितै छ ।
प्लेअफमा स्थान सुरक्षित गर्नका लागि १७९ रनको चुनौतिपूर्ण लक्ष्य लिएर ब्याटिङमा आएको लखनउले पुरै २० ओभर खेले पनि आठ विकेट गुमाएर १५४ रन भन्दा जोड्न सकेन ।
लखनउका दिपकहूडाले ३९ बलमा ५९, मार्कस स्टोइनिसले १७ बलमा २७, कुर्नालपान्ड्याले २५ तथा कप्तान केएल राहुलले १० रन बनाए भने अन्य ब्याटरले दोहोरो अंकमा रन जोड्न नसक्दा लखनउले खेलमा हारको मात्र सामना गरेन प्लेअफको लागि अर्को खेल सम्म कुर्न पर्ने भयो ।
लखनउलाई रोक्ने क्रममा ट्रेन्ट बोल्ट, प्रसिध कृष्णा र ओबेडम्याककोएले समान २-२ विकेट लिए भने युज्बेन्द्रचाहल र रविचन्द्रन अश्विनले पनि समान १-१ विकेट आफ्नो नाममा दर्ता गराए । खेलको प्लेयर अफ द म्याच घोषित ट्रेन्ट बोल्टले चार ओभरमा मात्र १८ रन दिए ।
यस अघि खेलमा टस जितेर पहिले ब्याटिङ गरेको राजस्थानले पुरै २० ओभर खेल्दै ६ विकेट गुमाएर १७८ रनको चुनौतिपूर्ण योगफल बनायो ।
राजस्थानको तर्फबाट ओपनर जस बटलरले बाहेक सबै ब्याटरले दोहोरो अंकमा रन जोडे । राजस्थानका ओपनर यशस्वी जैसवालले २९ बलमा सर्वाधिक ४१ रन बनाए भने देवदत्त पड्डीकलले १८ बलमा आक्रामक ३९ तथा कप्तान सन्जु सामसनले ३२ रनको पारी खेले ।
ओपनर रिद्दिमन साहले अर्धशतक प्रहार गर्दा शीर्ष स्थानमा रहेको गुजरात टाइटान्सले इन्डियन प्रिमियर लिग (आईपीएल) को जारी सिजनको आफ्नो १३ औँ खेलमा यस अघि नै समुह चरणबाट नै बाहिरी सकेको चेन्नाई सुपर किंग्स माथि सात विकेटको सहज जित हात पारेको छ । आजको खेलमा जित निकाल्दै गुजरातले पहिलो स्थानमा आफ्नो पकड बनाएको छ ।
खेलमा टस जितेर पहिले ब्याटिङ गरेको चेन्नाईले २० ओभर खेल्दै पाँच विकेट गुमाएर १३३ रन भन्दा जोड्न सकेन भने गुजरातले तीन विकेटको क्षेतीमा पाँच बल अगावै लक्ष्य पार गर्यो ।
गुजरातको जितमा खेलको प्लेयर अफ द म्याच घोषित विकेट किपर तथा ओपनर रिद्दिमन साहले ५७ बल खेल्दै आठ चौका र एक छक्का सहित अविजित ६७ रन बनाए । त्यस बाहेक म्याथ्यु वेडले २०, ओपनर शुमबनगिलले १८ तथा डेविड मिलरले अविजित १५ रनको योगदान दिए ।
यस अघि रुतुराजगायकवाडले सर्वाधिक ५३, नारायण जगदिसनले अविजित ३९ तथा मोईन अलीले २१ रन बनाए पनि अन्य ब्याटरहरुले दोहोरो अंकमा रन जोड्न सक्दा चेन्नाई सानो योगफलमा नै रोकिन पुग्यो ।
चेन्नाईलाई सानो स्कोरमा रोक्ने क्रममा मोहम्मद शामीले चार ओभरमा १९ रन दिएर सर्वाधिक दुई विकेट लिए ।